←Projektliste

Amelie Behler und Leni Benning
WORK HARD PLAY HARD

Arschleder (Leder), Glitzersteine, Pailletten, Seide, Federn, Pompons / Arschleder (leather apron), rhinestones, sequins, silk, feathers, pom-poms / Skóra górnicza (skóra), kryształki, cekiny, jedwab, pióra, pompony

(DE) Die Uniform des Bergmanns mit Paradehut, Federbusch und Arschleder ist mehr als bloße Arbeitskleidung. Sie ist Symbol von Ordnung und Identität. Doch was passiert, wenn dieses Symbol neu gedacht wird? Wenn Schutz zur Pose, wenn das Tragen zur Performance wird?

Das Arschleder, auch Bergleder genannt, ist Teil des „Berghabits“, der Arbeitskleidung und auch des „Galahabits“, der Festtagskleidung der Bergleute. Es ist ein dreieckiges Stück Leder, welches um die Hüfte gebunden wird, so dass es die Rückseite, den „Arsch“, vor Kälte und Nässe schützt. Außerdem wird es für den Ledersprung, das Abrutschen in Gruben, verwendet. Mit zunehmender Mechanisierung verlor es seine Funktion, blieb aber als Symbol der bergmännischen Zugehörigkeit erhalten, denn nur wer im Bergbau tätig war, durfte es tragen. Wer gegen die Ehrenordnung verstieß, bekam als Zeichen der Ausgrenzung „abgebunden“. 

Die Arschleder sind sozial codiert und sowohl Funktionsteil als auch Ordnungsmarker. Neben dem Abfahrts- und Alltagsleder gibt es auch das Paradeleder, welches sich nach Stand und Klasse des Trägers unterscheidet. Die höchsten Klassen des Bergstandes tragen unter ihrem Paradeleder ein buntes seidenes Futter und an dessen äußeren Rand eine goldene Spitze. Die obersten Hüttenbediensteten haben ein schwarzes Futter, die mittleren ein ungefüttertes, dafür von einer goldenen oder silbernen Rundschnur eingefasstes. Alle übrigen Bergarbeitenden tragen weiterhin ein schlichtes Paradeleder.

Unsere Arbeit transformiert als Pride-Arschleder dieses sozial normierte Symbol. Es übernimmt die Form, widersetzt sich jedoch der Ernsthaftigkeit und Hierarchie. Stattdessen glänzt es. Diese Umgestaltung folgt der Ästhetik des Camp. Diese meint keine bloße Stilrichtung, sondern eine Haltung die das Künstliche dem Authentischen vorzieht und das Leben selbst als Theater begreift. Camp liebt das Übertriebene und nimmt gerade dadurch eine kritische Haltung gegenüber kultureller Ernsthaftigkeit und normativer Repräsentation ein. Dabei lässt sich eine große Schnittmenge von Camp und queerer Ästhetik ausmachen. Laut Susan Sontag bilden vor allem Homosexuelle „the most articulate audience“, zugleich aber sei „Camp taste […] much more than homosexual taste.“ (Ebd.: 12) In dieser Logik steht das Pride-Arschleder exemplarisch für eine queere Aneignung und Umdeutung eines symbolisch stark aufgeladenen Kleidungsstücks. Es ist Camp: Es kommentiert eine Uniform, die einst Disziplin und Ehre repräsentierte und verwandelt sie in ein modernes, glitzerndes Statement. Das Pride-Arschleder spielt mit der Tradition und deutet das alte Symbol zu etwas Queerem, Glitzernden, Selbstbestimmten um. Es steht für Sichtbarkeit und den Mut, Dinge anders zu denken. Der Schriftzug „WORK HARD PLAY HARD“, in Glitzer auf das Arschleder aufgebracht, schlägt erneut die Brücke zwischen Tradition und queerer Gegenwart: Er zitiert das Arbeitsethos der Bergleute, bricht es jedoch ironisch mit einer hedonistischen, selbstbewussten Lebenshaltung.

(EN) WORK HARD PLAY HARD

The miner’s uniform, with its parade hat, plume, and its Arschleder, is more than just workwear. It is a symbol of order and identity. But what happens when this symbol is reimagined? When protection becomes a pose, when wearing it becomes a performance?

The Arschleder, also known as Bergleder, is part of the “Berghabit,” the work clothes and also the “Galahabit,” the festive clothing of miners. It is a triangular piece of leather that is tied around the hips to protect the back and ass, the “Arsch,” from the cold and wet underground. It is also used for the so-called Ledersprung, sliding down into the mining pits. With increasing mechanization, it lost its function but remained a symbol of miners’ affiliation, as only those who worked in mining were allowed to wear it. Anyone who violated the code of honor was ‘tied up’ (abgebunden) as a sign of exclusion.

The Arschleder are socially coded and serve both a functional purpose and as a marker of status. In addition to the underground and everyday leather apron, there are also parade aprons (Paradeleder), which differ according to the status and class of the wearer. The highest classes of the mining community wear a colorful silk lining under their Paradeleder with gold lace around the outer edge. The highest-ranking mining employees have a black lining, while those in the middle ranks have an unlined lining edged with a gold or silver cord. All other miners wear a plain ceremonial leather.

Our work transforms this socially normalized symbol as a Pride Arschleder. It takes on the form, but resists seriousness and hierarchy. Instead, it shines. This transformation follows the aesthetics of camp. This does not signify a mere style, but an attitude that prefers the artificial to the authentic and understands life itself as theater. Camp loves the exaggerated and, in doing so, takes a critical stance toward cultural seriousness and normative representation. There is a large overlap between camp and queer aesthetics. According to Susan Sontag (1964), homosexuals constitute “the most articulate audience”, but at the same „Camp taste is much more than homosexual taste.“ (Ibid.: 12) In this logic, the Pride Arschleder is exemplary of a queer appropriation and reinterpretation of a symbolically charged garment. It is camp: it comments on a uniform that once represented discipline and honor and transforms it into a modern, sparkling statement. The Pride Arschleder plays with tradition and reinterprets the old symbol into something queer, glittering, and self-determined. It stands for visibility and the courage to think differently. The words “WORK HARD PLAY HARD,” applied in glitter to the leather, once again bridge the gap between tradition and the queer present: they reference the work ethic of miners, but ironically break with it with a hedonistic, self-confident attitude to life.

(PL) WORK HARD PLAY HARD

Uniform górniczy z czako, piórkami i łatą to o wiele więcej niż zwykła odzież robocza. Jest on symbolem porządku i tożsamości. Co się stanie, jeśli skonstruujemy ten symbol na nowo? Jeśli ochrona będzie pozą, a noszenie performancem?

Skóra górnicza (w jęz. niem. „skóra na dupę”) jest częścią tzw. „munduru górniczego“ (w jęz. niem. „habit górniczy“), a także zakładanego przez osoby górnicze od święta galowego munduru górniczego. Skóra górnicza jest trójkątnym kawałkiem skóry, który wiąże się na biodrach celem zakrycia tyłu, „dupy” przed chłodem i wilgocią. Oprócz tego używa się jej także do zjazdu do kopalni. Wraz ze zwiększająca się mechanizacją, skóra straciła swoją funkcję, pozostała jednak obecna jako symbol górniczej przynależności, jako że mogą nosić ją tylko osoby pracujące w górnictwie. Skóra była „odwiązywana“ w ramach wykluczenia osobom, które złamały kodeks honorowy. 

Skóry górnicze są społecznie zakodowane i służą zarówno jako odzież funkcyjna, jak i marker porządku. Oprócz skóry do zjeżdżania i skóry codziennej, istnieje także skóra paradna, która zależnie od stanu i klasy noszącej ją osoby, może wyglądać różnie. Osoby z najwyższej klasy górniczej noszą pod skórą paradną kolorową jedwabną podszewkę ze złotą koronką na jej zewnętrznej krawędzi. Pracownicy hut o najwyższej randze wyróżniają się czarną podszewkę, a Ci średniej rangi w ogóle nie mają podszewki, ale ich skóra jest za to oprawiona złotym lub srebrnym sznurem. Wszystkie pozostałe osoby pracujące w górnictwie noszą skromną skórę paradną.

Nasza praca w formie górniczej skóry równości przekształca ten społecznie unormowany symbol. Przejmuje ona jego formę, sprzeciwia się jednakże jego powadze i hierarchii. Zamiast tego świeci się. Zmiana ta odzwierciedla estetykę campu. Nie chodzi tu tylko o styl, ale o postawę, która przedkłada sztuczność nad autentyczność i traktuje życie jako teatr. Camp uwielbia przesadę i właśnie dlatego krytycznie odnosi się do kulturowej powagi i normatywnej reprezentacji. Jednocześnie istnieje wiele podobieństw między estetyką campową i queerową. Według Susan Sontag to przede wszystkim homoseksualni mężczyźni stanowią „najwyraźniejszą publikę tej estetyki“. Zgodnie z tą logiką górnicza skóra równości stanowi wzorzec queerowego przywłaszczenia i przekształcenia tak mocno symbolicznie naładowanego elementu ubioru. To jest camp: komentuje mundur, który swego czasu reprezentował dyscyplinę i honor, zamieniając go we współczesny, błyskoczący statement. Górnicza skóra równości igra z tradycją i przekształca stary symbol w coś queerowego, błyskoczącego i samostanowiącego. Reprezentuje ona widoczność i odwagę, aby myśleć inaczej. Brokatowy napis „WORK HARD PLAY HARD“ naniesiony na skórę górniczą, ponownie buduje pomost między tradycją a queerową teraźniejszością: odnosi się do etyki pracy osób górniczych, ale jednocześnie ironicznie przełamuje ją hedonistycznym i pewnym siebie podejściem do życia.